Yeni öğretim yılında Türkçe dersi almak isteyen öğrenciler için başvurular devam ediyor

Bulgaristan’ın kuzeybatısında yer alan Loveç (Lofça) iline bağlı küçük Yablanitsa kasabası, 90 yılı aşkın süredir helva ve lokum üretimiyle adından söz ettiriyor. 

Bölgeye yolu düşen yerli ve yabancı ziyaretçiler, bu geleneksel tatlılardan satın almadan kasabadan ayrılmıyor. Zanaat geleneği kuşaktan kuşağa aktarılırken, tatların sunumu da çağın beğenilerine göre güncelleniyor.

Yablanitsa’da helva üretiminin temelleri, 1930’lu yıllarda Kuzey Makedonya’nın Prilep kentinden gelen İvan Bogoev tarafından atıldı. Savaş döneminde Bulgaristan’a göç eden Bogoev, eşi Elena ile Yablanitsa’ya yerleşerek ilk helva ve lokum üretimini burada başlattı. Torunu Genoveva Hristova’nın aktardığına göre, Bogoev ailesi beraberinde geleneksel üretim kazanlarını ve tarifleri de getirmiş. “Dedem yalnızca çocuklarını değil, pek çok kişiyi de bu zanaata kazandırdı” diyor .

Başlangıçta evin bir bölümünde kaynatma, diğerinde yoğurma işlemleri gerçekleştirilirken, ürünler ahşap sandıklara konulup yağlı kâğıda sarılarak satışa sunuluyormuş. Ancak gerçek tarif, Bogoev’in vefatıyla birlikte kayboldu. Hristova’ya göre bugünkü helvalar, geleneksel tatlarla birebir örtüşmüyor.

Yıllar boyunca Yablanitsa’nın merkezindeki iki pastane, helva almak isteyen müşterilerle dolup taşarken, Sofya–Varna karayolundan geçen otobüsler de molalarıyla kasabada duruyordu.

Türk lokumu üretiliyor, Romanya'ya ihracat ediliyor

Bugün kasabadaki bu tatlı geleneği, Brestnitsa köyündeki Peker ailesine ait üretim tesisiyle devam ediyor. Türkiye’den gelen girişimci Mustafa Peker tarafından 1999 yılında kurulan işletme, hem geleneksel Bulgar helvasını hem de Türk tatlı kültürünü yaşatıyor. Firma, şu anda oğulları Emre ve Kemal Peker tarafından yönetiliyor.

İlk etapta sadece birkaç ürün çeşidiyle yola çıkan aile şirketi, bugün 80’in üzerinde farklı ürünle faaliyet gösteriyor. Lokum çeşitleri 30’u, tatlı çeşitlerin toplamı ise 80’i aşıyor. Ürün yelpazesinde; susamlı ve ayçiçekli helva, nuga helva, şerbetli tatlılar, lokumlu gofretler, jöle şekerlemeleri, gül aromalı şerit lokumlar, susamlı tatlılar ve fıstıklı ürünler yer alıyor.

Kemal Peker, günlük üretim kapasitesi 1 tonu aştıklarını, ortalama 700–800 kilogramlık üretim gerçekleştirdiklerini söyledi. Bunun 200–300 kilogramını yalnızca helva oluşturuyor. Ürünlerin yaklaşık %85–90’ı Bulgaristan’da pazarlanırken, %10–15’i Romanya’ya ihraç ediliyor.

Helva ve lokumda lezzetin sırrı

Peker, geleneksel Yablanitsa helvasının ayırt edici özelliğinin, susam tahininden yapılması ve tel tel ayrılan esnek dokusu olduğunu ifade ediyor. Üretim sürecini ise şöyle anlatıyor:

“Şeker, su ve limon tuzu özel kazanlarda eritilerek şurup haline getirilir. Bu karışım, beyaz kıvam alıncaya kadar çırpılır. Ardından soğutulup tahinle karıştırılır. Kalite, doğru sıcaklık ve hijyen en önemli unsur.”

Lokum üretiminde ise taze hammaddelerin kullanılması ve ürünün hızlı şekilde tüketiciye ulaşması başarıyı getiriyor. “Amacımız, geleneksel tatları modern yorumlarla buluşturmak. Yeni neslin bu lezzetleri tanıması ve dünyaya tanıtması için çalışıyoruz” dedi.

Tatlı geleneği festivallerle sürdürülüyor

Yablanitsa Belediyesi, her yıl geleneksel olarak Helva ve Lokum Festivali düzenliyor. Bu yılki festival 21 Haziran Cumartesi günü gerçekleştirilecek. Etkinlik kapsamında 30’dan fazla folklor ekibi halk oyunları, geleneksel kostümler ve ritüeller sergileyecek. Festival, yarışma formatında olmayıp, kültürel değerlerin yaşatılmasına katkı sağlamayı hedefliyor.